Trong những ngày sơ khai, trước khi Bitcoin trở thành công cụ làm giàu nhanh chóng của nhà đầu tư, nó chủ yếu hoạt động trên các thị trường darknet. Và tất nhiên, darknet là nơi ‘bẩn thỉu’, chưa bao giờ hoạt động trong sạch. Có thể nói darknet là đáy của xã hội.
Nói một cách nghiêm túc, darknet là ‘thị trường chợ đen trực tuyến’ vì nó tạo điều kiện cho các hoạt động mua và bán một số hàng hóa bất hợp pháp như ma túy, văn hóa phẩm khiêu dâm trẻ em và thông tin tài chính bị đánh cắp. Vào năm 2011, Bitcoin tỏa sáng trong thị trường darknet trực tuyến phổ biến nhất: Silk Road.
Nguồn: Business Insider, The Guardian, Wired, CNN, BBC, Wired, TechCrunch, Forbes, TIME, Reuters, Quartz
Được tạo ra vào tháng 2/2011, Silk Road là sản phẩm của hacker máy tính 27 tuổi Ross Ulbricht. Silk Road được xem như con đường buôn bán ma túy phổ biến nhất lúc bấy giờ. Ulbricht, cậu trai trẻ được cho là đã hoạt động dưới cái tên Dread Pirate Roberts, tạo điều kiện sử dụng Bitcoin làm tiền thanh toán. Đóng vai trò trung gian giữa các giao dịch, nền tảng phục vụ như một tài khoản ủy thác và lấy tỷ lệ nhất định từ mỗi giao dịch. Chưa đầy 3 năm sau khi ra mắt, Silk Road đã kiếm được khoản tiền hoa hồng hơn 10.000 đô la mỗi ngày, trong khi Bitcoin được giao dịch ở mức 120 đô la.
Vào tháng 10/2013, Ulbricht đã bị Cục Điều tra Liên bang FBI bắt giữ, bị truy tố về tội “âm mưu liên quan đến ma túy, rửa tiền và xúi giục giết người thuê” và bị kết án tù chung thân, hiện vẫn đang chấp hành án. Ngay sau khi bị kết án, Silk Road ngừng hoạt động.
Như vậy, đã gần một thập kỷ kể từ khi Silk Road được tạo ra và mối liên kết giữa Bitcoin với darknet vẫn tiếp tục.
Chưa bao giờ hoạt động lặng lẽ
Kể từ khi Silk Road ngừng hoạt động, Bitcoin đã trưởng thành hơn bao giờ hết. Đặc biệt, tiền điện tử đầu tiên vụt sáng vào tháng 12/2017 khi giá tăng vọt lên gần 20.000 đô la, mà chưa một lần quay lại cho đến nay. Đó là khi mà thế giới bắt đầu chú ý đến ctypto.
Các hợp đồng phái sinh được phát hành, nhiều CEO của sàn giao dịch xuất hiện trên trang bìa của tạp chí Forbes, Bitcoin được nhắc đến tại các chương trình ti vi, phim hài đêm khuya và thậm chí Tổng thống Hoa Kỳ đã tweet về nó. Từ ‘tiền ảo ma thuật trên internet’ và ‘tiền tệ của bọn tội phạm internet’ cho đến đạt hàng tỷ khối lượng giao dịch trong một ngày trên các sàn như Chicago Mercantile Exchange (CME) là một câu chuyện chưa từng có tiền lệ.
Ngay cả khi thị trường chính thống mang Bitcoin vào thế giới tài chính và công nghệ, darknet vẫn là vấn nạn gây đau đầu và các giao dịch trên dark web bằng Bitcoin rất thịnh hành. Theo báo cáo của Crystal Blockchain thuộc Bitfury, giá trị của Bitcoin được chuyển giữa các thực thể trên thị trường darknet trong quý 1/2020 đã tăng tới 65% so với quý trước. Trong thời gian Bitcoin bullrun, giá trị được gửi và nhận bởi các thực thể darknet là 354 triệu đô la nhưng trong quý 1/2020 đã tăng đến 775 triệu đô la.
Tương tác Bitcoin trên darknet | Nguồn: Báo cáo Bitfury Crystal Blockchain
Hiện tại, giá trị Bitcoin tính theo USD trong các giao dịch ngày càng cao hơn trên darknet, nhưng Bitcoin thực tế được chuyển thì ngược lại. Đường nền trong biểu đồ trên phản ánh số Bitcoin thực tế được chuyển và điều thú vị là nó đang giảm. Báo cáo cho biết tổng số BTC (không phải giá trị USD) mà các thực thể darknet nhận được đã giảm 26,5% từ quý 1/2019 đến quý 2/2020 cũng như số lượng gửi giảm 21,8%.
Đây không phải là thay đổi duy nhất trong thị trường darknet Bitcoin. Trong thực tế, toàn bộ hệ sinh thái đã bị xáo trộn.
Vai trò của sàn giao dịch
Không chỉ có sự khác biệt trái ngược giữa lượng Bitcoin và giá trị USD được chuyển bởi các thực thể, mà còn có sự thay đổi trong vai trò của sàn giao dịch, không phải trong cách bạn nghĩ.
Trong quý 1/2017, các sàn giao dịch không có yêu cầu xác minh đã chiếm 72% tổng số Bitcoin nhận được từ thị trường darknet, tương đối không thay đổi cho đến quý 4/2018. Năm 2019, lượng Bitcoin các sàn giao dịch này nhận được bắt đầu giảm, từ 62% trong quý 1 xuống còn 49% trong quý 4. Trong quý 1/2020, chỉ có 45% sàn không có yêu cầu xác minh đã nhận được Bitcoin từ những người chơi trên thị trường darknet.
Đối với các sàn mạnh mẽ hơn, dòng tiền đi theo hướng ngược lại. Vào quý 1/2017, các sàn có yêu cầu xác minh đã chứng kiến 14% giao dịch Bitcoin và đến quý 1/2020 ở mức 29%. Dòng tiền tương tự chảy ra khỏi các sàn không có yêu cầu xác minh vào sàn có yêu cầu xác minh được gửi đến các thực thể darknet.
Theo Crystal Blockchain của Bitfury, lý do thay đổi như vậy là quy định của Lực lượng hành động tài chính (FATF),
“Có thể là do nhiều sàn mới thực hiện các quy trình xác minh theo yêu cầu từ FATF. Người dùng thích những sàn này hơn so với các sàn không tuân thủ yêu cầu của FATF”.
Điều này không có nghĩa là các thực thể darknet đang chuyển từ sàn không xác minh sang sàn có xác minh – là một giả định không chính xác. Thay vào đó, báo cáo chỉ ra rằng bởi vì và bất chấp các hướng dẫn của FATF, người chơi darknet “đang cố gắng che giấu dòng Bitcoin của họ bên trong darknet, tránh nguy cơ hoạt động bị tiết lộ bởi các thực thể”. Thay vì rút Bitcoin khỏi thị trường, thông qua các cơ sở thanh lý của sàn giao dịch, những người chơi trên thị trường darknet đang giữ chúng trong chính thị trường này.
Tận hưởng rủi ro
Chỉ trong 3 năm qua, Bitcoin đã chứng kiến 2 đợt tăng giá nổi bật, lần đầu tiên vào quý 4/2017 và lần thứ hai vào quý 2/2019. Trong thời gian đầy biến động này, cơ sở hạ tầng giao dịch đã phát triển vô cùng nhanh. Một số sàn giao ngay và tương lai đã khiến Bitcoin trở thành tài sản rất rủi ro và có đòn bẩy.
Trong khi phần còn lại của thế giới nghĩ BTC là sản phẩm đầu tư, thì chỉ có thị trường darknet sử dụng nó như một loại tiền tệ. Nhưng không giống như nguồn cung tiền fiat truyền thống đang lạm phát, số dư của Bitcoin trong darknet đã thay đổi nhiều. Kim Grauer, trưởng nhóm nghiên cứu và Carles Lopez-Penalver, nhà phân tích tội phạm mạng cao cấp tại Chainalysis cho biết số lượng tiền điện tử được các thị trường darknet nắm giữ hiện đi ngang. Tuy nhiên, mỗi thị trường quản lý khác nhau, do đó, đây là một nhận định chung chung hơn là dành riêng cho thị trường darknet.
Cũng đã có hiện tượng số lượng crypto được nắm giữ trên các thị trường darknet đi ngang. Điều quan trọng cần lưu ý là mỗi thị trường darknet quản lý crypto của họ theo kiểu khác, nên xu hướng này sẽ cần phải xem xét thêm. Như biểu đồ dưới đây cho thấy, từ năm 2016 đến 2020, phạm vi số dư Bitcoin trên darknet là 11.000 BTC đến 16.000 BTC.
Số dư Bitcoin trên thị trường darknet | Nguồn: Chainalysis
Trên thực tế, đó không chỉ là số dư Bitcoin trong darknet, mà còn là Bitcoin mới được khai thác không di chuyển trong những năm qua. Theo Grauer và Lopez-Penalver, ngay cả tiền điện tử từ “các thực thể khai thác cho đến thị trường darknet” vẫn còn “tương đối phẳng”. Cần lưu ý, có chênh lệch giữa lượng Bitcoin và giá trị USD. Kể từ khi Bitcoin được khai thác có mặt trên darknet trong một vài năm (được chuyển trước khi tăng giá năm 2017), chỉ có giá trị USD của nó tăng lên, số lượng Bitcoin vẫn như vậy, như các giám đốc điều hành Chainalysis gọi là “tương đối phẳng”.
Biểu đồ dưới đây chứng tỏ tăng giá trị USD của Bitcoin và giảm lượng BTC được gửi từ miner đến các thị trường darknet. Giá trị USD đã tăng từ 500.000 đô la trong quý 1/2017 lên 1,5 triệu đô la vào quý 2/2020, trong khi số lượng đã giảm từ 1.500 BTC xuống 200 BTC trong cùng kỳ.
Tiền điện tử được gửi từ các miner đến thị trường darknet | Nguồn: Chainalysis
Pha trộn và kết hợp
Một số liệu thống kê những điều bất thường trong thị trường darknet là việc sử dụng máy trộn coin. Trong vài năm qua, với sự giám sát ngày càng nhiều đối với các giao dịch Bitcoin, việc sử dụng máy trộn coin tăng lên.
Trong Q1/2017, chỉ có 2% tất cả Bitcoin được gửi đến các thực thể darknet từ bộ trộn nhưng trong Q1/2020, con số này tăng mạnh lên 20%. Điều đáng nói là bước nhảy vọt chỉ diễn ra trong 6 tháng qua, bởi lẽ cho đến quý 3/2019, thị phần máy trộn vẫn ở mức 2%. Mặc dù có gia tăng Bitcoin được gửi từ các máy trộn đến thực thể darknet nhưng dòng tiền bị chậm lại.
Bitcoin được gửi đến các thực thể darknet | Nguồn: Báo cáo Bitfury Crystal Blockchain
Một lý do gia tăng Bitcoin được gửi đến các thực thể darknet và không nhận từ thực thể darknet trong những năm qua là người chơi trên thị trường đang thay thế sàn giao dịch không yêu cầu xác minh thành bộ trộn. Lựa chọn như vậy nhằm làm nhiễu quá trình truy xuất nguồn gốc, giúp dễ dàng thanh lý trong tương lai trên các sàn mạnh mẽ hoặc thông qua phương tiện khác gửi Bitcoin trực tiếp đến sàn giao dịch.
Máy trộn coin không chỉ là nhánh của bên thứ ba trong hệ sinh thái darknet hoặc dịch vụ được sử dụng thưa thớt mà phục vụ các chức năng cụ thể. Trên thực tế, một số máy trộn ‘hợp tác’ với thị trường darknet theo Grauer và Lopez-Penalver:
“Một số thị trường darknet đã triển khai các dịch vụ trộn nội bộ hoặc hợp tác với bộ trộn khác để cung cấp cho khách hàng và người bán cơ hội trộn coin”.
Tầm nhìn rõ ràng
Các thị trường darknet cũng không tách rời khỏi lĩnh vực tiền điện tử lớn hơn, mà thay vào đó, chúng là đích đến cho hầu hết các hoạt động đánh cược lớn. Chẳng hạn vụ hack đánh cắp hơn 300 BTC xảy ra trước vụ hack Twitter đình đám.
Vài ngày trước khi Bitcoin trở thành xu hướng trên Twitter, một sàn giao dịch ít được biết đến ở Anh và chủ yếu phục vụ khách hàng Ấn Độ – Cashaa là đối tượng của một vụ hack phần mềm độc hại, dẫn đến hơn 335 Bitcoin bị rút từ tài khoản của nhân viên. Mặc dù bị không gian tiền điện tử giám sát nhưng vụ hack Cashaa là ví dụ về mức độ liên kết chặt chẽ của thị trường darknet với thế giới tiền điện tử.
John Jefferies, nhà phân tích tài chính tại công ty phân tích blockchain CipherTrace khẳng định 15% số Bitcoin bị đánh cắp (50 BTC hoặc ~ 460.000 USD) đã được chuyển vào Hydra, thị trường darknet lớn nhất. Hydra là thị trường tại Nga và là thị trường darknet lớn nhất kể từ năm 2018, kinh doanh các sản phẩm như cocaine, cần sa, thông tin tài chính bị đánh cắp, hộ chiếu giả, v.v.
Trước khi gửi Bitcoin đến darknet, địa chỉ của hacker đã chia coin vào nhiều sàn giao dịch (peeling) để ngăn chặn truy xuất nguồn gốc. Giống như ví dụ trên về dịch vụ trộn tiền, peeling là quá trình che giấu Bitcoin thu được thông qua hoạt động tội phạm bằng cách phân phối Bitcoin ‘bẩn’ vào nhiều địa chỉ ’sạch’. Theo công ty nghiên cứu về tiền điện tử Smith+Crown Intelligence, peeling có thể bị truy xuất nguồn gốc nhưng tốn kém:
“Số Bitcoin bị đánh cắp sẽ được tổng hợp lại vào một vài địa chỉ Bitcoin và sau đó peeling ngược lại. Về mặt lý thuyết có thể theo dõi tất cả các giao dịch này nhưng thực tế không khả thi nếu không có tài nguyên tính toán chuyên dụng”.
Bitcoin trên darknet thực tế còn nghiêm trọng hơn những gì chúng ta biết. Cụ thể, xét về quy mô thị trường mà nó chiếm lĩnh, nghiêm trọng hơn về cách giao dịch tiền điện tử, nghiêm trọng hơn về cách ngăn chặn truy xuất nguồn gốc và về cách bám víu lấy thế giới tiền điện tử rộng lớn.
- Đồng đô la giảm có thể là nguyên nhân giúp đẩy Bitcoin vượt qua $11K
- Hackers rao bán 129 triệu bộ dữ liệu chủ sở hữu xe hơi Nga trên darknet với giá rẻ mạt, yêu cầu thanh toán bằng Bitcoin
- Ấn Độ thực hiện “chiến dịch truy bắt” nhằm kiểm soát chặt chẽ các hoạt động trong Darknet
Theo Ambcrypto
