Quay trở lại những ngày đầu, khi Bitcoin chỉ là một thử nghiệm thích hợp cho người chơi trên mạng và những người có sở thích sống ở tầng hầm, quá trình tạo ra BTC đòi hỏi phải có CPU giá cả phải chăng. Tuy nhiên, kể từ thời điểm đó, toàn bộ ngành công nghiệp đã nổi lên như một hiện tượng giống cơn sốt vàng gây bão trên toàn thế giới vào những năm 1850.
Như chúng ta đã biết, độ khó khai thác Bitcoin ngày càng tăng và lợi nhuận giảm dần khi khai thác solo. Do vậy, ngành công nghiệp khai thác hiện tại bị các tập đoàn lớn chi phối. Rõ ràng được gọi là cuộc cách mạng công nghiệp Bitcoin nhưng quan hệ hợp tác khai thác tăng lên đã xoay chuyển toàn bộ tình hình.
Đối mặt với ngành khai thác CPU nhanh chóng trở nên phổ biến trong khi các hệ thống dựa trên GPU mạnh hơn ngày càng được ưa chuộng và mối đe dọa từ sự lỗi thời rình rập, nhiều thợ mỏ theo trường phái cũ đã tham gia tạo ra các nhóm khai thác tiên phong trở thành chuẩn mực ngày nay.
Hai trong số các pool khai thác lớn nhất là Antpool và BTC.com hiện chiếm 29% tổng thị trường khai thác Bitcoin.
Để kiếm được lợi nhuận từ việc khai thác Bitcoin, cần phải có các máy khai thác công suất cao chuyên dụng. Chúng hiện đại đến mức chỉ một máy thôi cũng đủ hạ bệ các miner bán lẻ trung bình. Những mô hình cải tiến này không còn sử dụng GPU mà thay vào đó sử dụng các mạch tích hợp chuyên dụng (ASIC).
Không ngạc nhiên khi một trong những nhà sản xuất thiết bị khai thác tiền điện tử lớn nhất như Bitmain là chủ quản của cả Antpool và BTC.com. Đầu tháng trước, Goliath đã công bố hai công cụ khai thác ASIC mới là s17+ và T17+. Đồng sáng lập Jihan Wu của Bitmain hứa hẹn các máy sẽ thúc đẩy hiệu quả năng lượng và cải thiện hash rate tổng thể. Theo Bitmain, sự phổ biến của khai thác Bitcoin không phải là biểu hiện cho thấy dấu hiệu chậm lại. Vài tuần sau khi công bố, công ty khai thác Argo Blockchain có trụ sở tại Vương quốc Anh đã đặt hàng 10,000 T17 trị giá 9.51 triệu đô la. Hợp đồng béo bở này đã thúc đẩy sản lượng trâu đào tăng 240%. CEO Mike Edwards của Argo Blockchain nhận xét T17 mang lại thành tựu đáng nhớ cho Bitmain.
“Nhìn chung, chúng tôi rất hài lòng với hiệu suất và sự ổn định của miner sê-ri 17 và chúng tôi tin rằng T17 đại diện cho sự kết hợp tốt nhất giữa hiệu quả năng lượng và giá trên mỗi petahash”.
Có lẽ không có gì lạ khi Argo cảm thấy cần phải tăng cường ‘vũ khí’, bởi lẽ quá trình phát triển của sức mạnh khai thác ngày càng được chứng minh trong vài năm qua. Hash rate của Bitcoin là thước đo khả năng xử lý tổng thể của mạng. Trong thập kỷ qua, nó đã tăng theo cấp số nhân, đạt mốc 100 exahash mỗi giây (EH/s) cách đây 2 tháng.
Trong khi hash rate tăng thì độ khó khai thác cũng tăng. Do đó, mạng được hiệu chuẩn trên mỗi khối năm 2016 để phù hợp với sức mạnh mới. Giao thức điều chỉnh này chủ yếu được áp dụng để chống lạm phát. Tuy nhiên, độ khó gia tăng làm giảm margin lợi nhuận của thợ mỏ nên đòi hỏi phải sử dụng các máy mạnh hơn để duy trì lợi nhuận – do đó chu kỳ tiếp nối chu kỳ.
Khai thác Bitcoin vẫn có lãi?
Lợi nhuận khai thác không phải chỉ tập trung ở loại thiết bị. Có một điểm cân bằng tinh tế cần phải xem xét giữa độ khó khai thác, chi phí điện và giá Bitcoin. Đặc biệt, hai yếu tố sau không thể thiếu.
Ví dụ, chi phí điện năng càng thấp, lợi nhuận có thể thu được từ khai thác càng nhiều – ngay cả với các thiết bị kém hiệu quả hơn. Mặt khác, với các loại máy thích hợp, có thể vượt xa những hạn chế về giá điện bằng cách tối đa hóa sức mạnh hash và tận dụng quy mô kinh tế.
Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn nhất đối với lợi nhuận khai thác cuối cùng là giá trị Bitcoin luôn thay đổi. Với nhiều thợ mỏ, đây là một bài học đau đớn cần rút kinh nghiệm. Quay trở lại mùa đông năm 2018, nhiều nhà tìm kiếm tiền điện tử đã buộc phải tắt máy vì điểm cân bằng tinh tế giữa giá cả và lợi nhuận bị lệch.
Khi giá Bitcoin dần dần giảm xuống mốc bốn con số, một số hoạt động khai thác đã được thúc đẩy dưới điểm hòa vốn. Hàng loạt các thợ mỏ phải ‘dơ tay xin hàng’ vào khoảng tháng 11/2018, ngay sau khi Bitcoin giảm mạnh xuống dưới 6,000 đô la vào một tháng trước đó.
Ước tính 600,000 đến 800,000 công cụ khai thác Bitcoin ngừng hoạt động khi lợi nhuận suy yếu dần. Do đó, hash rate phát sinh giảm 46%, giảm từ khoảng 58 EH/s vào đầu tháng 11 xuống còn khoảng 31 EH/s vào đầu tháng 12.
Thị trường khai thác thường là con dao hai lưỡi. Trong một thị trường tăng trưởng, lợi nhuận có thể rất lớn, với giới hạn được đặt tại mức giá cao BTC sẵn sàng đạt được. Ngược lại, khi gấu ngoi lên nắm quyền kiểm soát như đã từng xảy ra trong suốt năm 2018, hậu quả tai hại cho ngành khai thác là tất yếu. Biến động Bitcoin mang lại cả rủi ro và may mắn nhưng đối với Edwards thì may mắn nhiều hơn:
“Bitcoin vẫn ở giai đoạn trứng nước với tư cách là một loại tiền tệ và tài sản vì nó mới được tạo ra chỉ hơn 10 năm. Chính yếu tố đó khiến giá vẫn chưa được ổn định. Biến động dẫn đến những cơ hội thú vị trong ngắn hạn, nhưng chúng tôi hy vọng điều này sẽ giảm đáng kể trong những năm tới”.
Về việc liệu biến động của Bitcoin có ảnh hưởng đến lợi nhuận khai thác hay không, trưởng bộ phận hoạt động khai thác Philip Salter của Genesis đã đưa ra một câu trả lời trung lập:
“Có và không. Biến động có nghĩa là không chắc chắn nhưng người chơi có thể loại bỏ hầu hết các rủi ro bằng cách lập kế hoạch tốt và phân tích thị trường cẩn trọng”.
Không phải tất cả mọi người đều bình an vô sự sau khi bước ra khỏi thị trường gấu. Điển hình là những tổn thất nặng nề của Bitmain. Mặc dù tích lũy lợi nhuận kỷ lục từ năm 2017 đến đầu năm 2018, công ty khai thác đã phải cắt giảm 50% lực lượng lao động và đóng cửa nhiều văn phòng để thoi thóp tồn tại. Ngay sau khi hash rate của Bitcoin phục hồi vào tháng 11, cả sức mạnh mạng và giá cũng tăng lên, báo hiệu các công ty khai thác sắp trở lại không gian.
Ngay bây giờ, lợi nhuận khai thác đối với một số người dường như khá ổn định, ngay cả trong chu kỳ gấu kéo dài. Edwards đã xác nhận điều này và lưu ý rằng việc khai thác trong năm nay đã có kết quả hợp lý.
“Khai thác Bitcoin mang lại lợi nhuận rất cao trong năm 2019 và chúng tôi hy vọng điều này sẽ tiếp tục vào năm 2020”.
Miner bán lẻ gặp nhiều khó khăn
Trong khi đó là cơ hội vàng cho các công ty khai thác lớn hơn nhưng các chủ thể nhỏ lẻ sẽ không thể hoạt động tốt. Theo Bitinfocharts, lợi nhuận khai thác tổng thể đã giảm 64% so với mức cao nhất hồi tháng 6. Đây có khả năng là kết quả trực tiếp của việc tăng độ khó khai thác 85% trong cùng khung thời gian.
Rõ ràng, với hash rate và độ khó tăng lên, các công ty khai thác bán lẻ đang gặp nhiều trở ngại hơn. Edwards nhấn mạnh mối tương quan này và lưu ý một số lợi thế thị trường mà các công ty khai thác lớn có được so với các công ty nhỏ lẻ.
“Cực kỳ khó khăn đối với các cá nhân và các công ty khai thác nhỏ lẻ để duy trì lợi nhuận, vì hệ thống hiện đang ủng hộ khai thác quy mô lớn”.
Salter cũng đồng ý với quan điểm này:
“Những miner nhỏ thường không có sức mạnh công nghiệp và không thể kiếm lợi từ các nền kinh tế có quy mô như những người chơi lớn. Tùy thuộc vào điều kiện địa phương, nó vẫn có thể kiếm tiền như một thợ mỏ quy mô nhỏ, nhưng dự đoán các tổ chức lớn hơn sẽ chiếm lĩnh thị phần ngày càng nhiều hơn trong tương lai”.
Bitcoin đã hoàn thành 85%
Vào ngày 18/10/2019, Bitcoin thứ 18 triệu đã được khai thác. Như vậy, chỉ còn lại 3 triệu BTC với 21 triệu vốn hóa thị trường. Nhưng điều này có ý nghĩa gì đối với lợi nhuận khai thác?
Trái với lẽ thường, Bitcoin được khai thác 85% không thực sự ảnh hưởng đến thợ mỏ – ít nhất là không ảnh hưởng trực tiếp. Mặc dù 15% trông không có vẻ ít ỏi do chính sách giống như tiền tệ được Satoshi Nakamoto tạo ra nhưng có thể mất hơn 100 năm để khai thác lợi nhuận của số BTC này và tất cả đều nhờ vào halving Bitcoin.
Như tên gọi của nó, phần thưởng khai thác của một khối sẽ bị cắt giảm một nửa sau khi khai thác mỗi 210,000 khối. Điều này có tác dụng ngăn chặn siêu lạm phát bằng cách duy trì nguồn cung lưu thông.
Bitcoin đã trải qua 2 lần halving. Sự kiện đầu tiên vào năm 2012 có phần thưởng khai thác giảm từ 50 BTC mỗi khối xuống còn 25 BTC, lần thứ hai giảm thêm 12.5 BTC. Halving tiếp theo của Bitcoin sẽ diễn ra vào tháng 5/2020, giảm phần thưởng chỉ còn 6.25 BTC.
Trong khi ý tưởng halving là sự đột phá của bộ óc thiên tài khi nói đến kinh tế cung và cầu thì ảnh hưởng đối với các thợ mỏ lại không mấy tươi sáng. Phần thưởng bị cắt giảm thì lợi nhuận khai thác cũng vậy trừ khi giá Bitcoin đáp ứng một số kỳ vọng cao ngất ngưỡng.
Đối với Edwards, căn cứ vào các sự kiện trước đây, những hy vọng đó chắc chắn sẽ trở thành hiện thực. Ông giải thích: “Tính khan hiếm gia tăng do halving là chất xúc tác thúc đẩy giá BTC”. Tuy nhiên, cũng có nhiều yếu tố khác tác động. Các công ty khai thác kém hiệu quả nhất mà trong số họ vẫn còn sử dụng Antminers S9 lạc hậu cuối cùng sẽ bị đào thải khỏi thị trường.
Salters cho rằng cách khai thác Bitcoin như hiện nay có thể “không bền vững” nếu bản thân Bitcoin mất hoàn toàn giá trị mặc dù rủi ro này gần bằng không do tính chất phi tập trung của token. Theo Salter, phí nhân với số lượng giao dịch tăng lên sẽ bù đắp cho lợi nhuận thấp hơn dưới hình thức xác minh khối. Ông bổ sung thêm:
“Doanh thu khai thác phụ thuộc vào số lượng coin được khai thác nhân với giá Bitcoin. Vì vậy, hai yếu tố này cần được xem xét cùng nhau để đi đến kết luận”.
Cuộc chơi sắp kết thúc?
Khả năng sinh lợi dĩ nhiên là dự đoán chủ quan do có nhiều biến số trong phạm vi rộng. Tuy nhiên, đối với nhiều công ty khai thác bán lẻ, sự kiện halving không khiến giá Bitcoin tăng ắt hẳn dẫn đến thiệt hại vô cùng nặng nề.
Ví dụ, nếu giá Bitcoin vẫn tương đối ổn định hoặc giảm trước tháng 5/2020, nhiều nhà đầu tư bán lẻ buộc phải đóng cửa. Như vậy, chỉ còn lại các công ty khai thác lớn nhất cạnh tranh với nhau và chắc chắn có nguy cơ tập trung vào Bitcoin.
Tuy nhiên, nhờ thiết kế tuyệt vời của Satoshi, chưa phải là hoàn toàn tuyệt vọng. Thất bại hàng loạt của các công ty khai thác bán lẻ chắc chắn sẽ dẫn đến hậu quả tất yếu là hiệu chuẩn lại độ khó. Như vậy, các miner nhỏ có cơ hội quay lại tìm kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, như Edwards lưu ý, quá trình sẽ không kéo dài mãi mãi và các thợ mỏ buộc phải chuyển sang một hình thức khuyến khích mới:
“Theo thời gian, thị trường sẽ loại bỏ những miner kém hiệu quả nhất và phần thưởng khối khai thác giảm dần sẽ được thay thế bằng phí thu được từ các giao dịch của người dùng”.
Vì thế, bất chấp những ảnh hưởng tiêu cực và trở ngại, ngành công nghiệp khai thác sẽ tiếp tục tồn tại và mang lại lợi nhuận hợp lý. Tuy nhiên, đối với các thợ mỏ bán lẻ, ngày tàn của họ dường như không còn xa.
- Một băng đẳng Malaysia bị bắt giữ vì đánh cắp 85 trâu đào Bitcoin
- Bitmain công bố hai giàn trâu đào Bitcoin ASIC mới
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph
