Giới thiệu
Phong trào tài chính phi tập trung (DeFi) là một trong các lực lượng đi đầu trong quá trình đổi mới không gian blockchain. Nhưng điều gì làm cho các ứng dụng DeFi trở nên độc đáo? Đó chính là đặc tính không cần sự cho phép, có nghĩa là bất kỳ ai (hoặc bất kỳ thứ gì, như hợp đồng thông minh) có kết nối Internet và ví được hỗ trợ đều có thể tương tác với chúng. Ngoài ra, các ứng dụng DeFi sẽ giúp người dùng không phải băn khoăn về niềm tin đối với bất kỳ tổ chức custody (ký quỹ) hoặc người trung gian nào. Nói cách khác, chúng không cần sự tin tưởng. Vậy, có những trường hợp sử dụng mới nào mà những thuộc tính này được kích hoạt?
Một trong những khái niệm mới xuất hiện là yield farming (lợi nhuận canh tác), là phương thức mới để kiếm phần thưởng từ tài sản tiền điện tử hiện có bằng các giao thức thanh khoản không cần sự cho phép. Theo đó, bất kỳ ai cũng có thể kiếm được thu nhập thụ động bằng cách sử dụng hệ sinh thái phi tập trung được xây dựng trên Ethereum. Do vậy, yield farming có thể thay đổi cách HODL của các nhà đầu tư trong tương lai. Tại sao giữ tài sản của bạn nhàn rỗi trong khi có thể đưa chúng vào hoạt động?
Yield farming là gì?
Yield farming còn được gọi là khai thác thanh khoản, tạo ra phần thưởng từ tài sản mã hóa đang nắm giữ. Nói một cách dễ hiểu, nó có nghĩa là khóa tiền điện tử và nhận phần thưởng.
Ở một khía cạnh nào đó, yield farming có thể được thực hiện song song với staking. Tuy nhiên, có rất nhiều sự phức tạp. Trong nhiều trường hợp, nó hoạt động với những người dùng được gọi là nhà cung cấp thanh khoản (LP) để thêm tiền vào các pool thanh khoản.
Pool thanh khoản là gì? Về cơ bản là hợp đồng thông minh có chứa tiền. Đổi lại việc cung cấp thanh khoản cho pool, LP sẽ nhận được phần thưởng. Phần thưởng đó có thể đến từ phí được tạo bởi nền tảng DeFi cơ bản hoặc một số nguồn khác.
Một số pool thanh khoản trả phần thưởng bằng nhiều loại token. Sau đó, những token phần thưởng có thể được gửi vào pool thanh khoản khác để kiếm phần thưởng tiếp theo,… Bạn đã có thể thấy rất nhiều các chiến lược cực kỳ phức tạp nhưng cơ bản là LP gửi tiền vào một pool thanh khoản và đổi lại sẽ kiếm được phần thưởng, được xem như lợi nhuận.
Yield farming thường được thực hiện bằng cách sử dụng token ERC-20 trên Ethereum và phần thưởng cũng thường là một loại token ERC-20. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi trong tương lai bởi lẽ hiện tại phần lớn hoạt động này đang diễn ra trong hệ sinh thái Ethereum nhưng dự kiến sẽ khác.
Bên cạnh đó, các cầu nối cross-chain (giao thoa chuỗi) và những tiến bộ tương tự có thể cho phép ứng dụng DeFi trở thành blockchain theo thuyết bất khả tri trong tương lai. Điều này có nghĩa là chúng có thể chạy trên các blockchain khác cũng hỗ trợ tính năng hợp đồng thông minh.
Yield farmer (người canh tác lợi nhuận) thường sẽ di chuyển tiền của họ khá nhiều giữa các giao thức khác nhau để tìm kiếm lợi nhuận cao. Do đó, các nền tảng DeFi cũng có thể cung cấp động lực kinh tế khác để thu hút thêm vốn vào nền tảng. Cũng giống như trên các sàn giao dịch tập trung, thanh khoản có xu hướng thu hút nhiều thanh khoản hơn.
Điều gì làm bùng nổ yield farming?
Sự quan tâm đột ngột mạnh mẽ đến yield farming có thể là do ra mắt token COMP – token quản trị của hệ sinh thái Compound Finance. Token quản trị cấp quyền quản trị cho holder token. Nhưng làm thế nào để phân phối các token này nếu bạn muốn làm cho mạng phi tập trung nhất có thể?
Một cách phổ biến để bắt đầu blockchain phi tập trung là phân phối các token quản trị theo thuật toán, với các ưu đãi thanh khoản. Điều này thu hút nhà cung cấp thanh khoản “khai thác” token mới bằng cách cung cấp tính thanh khoản cho giao thức.
Mặc dù không phát minh ra yield farming, nhưng sự kiện ra mắt COMP đã giúp loại mô hình phân phối token này trở nên phổ biến hơn. Kể từ đó, các dự án DeFi khác đã đưa ra các kế hoạch sáng tạo nhằm thu hút thanh khoản cho hệ sinh thái của họ.
Tổng giá trị đã khóa (TVL) là gì?
Vì vậy, cách tốt để đo lường tình trạng tổng thể của yield farming trên DeFi là gì? Câu trả lời hiệu quả nhất hiện tại là tổng giá trị đã khóa (TVL). Chỉ số đo lường lượng tiền điện tử bị khóa trong DeFi cho vay và các loại thị trường tiền tệ khác.
Theo một nghĩa nào đó, TVL là tổng thanh khoản trong các pool thanh khoản, nên là chỉ số hữu ích để đo lường tình trạng của DeFi và thị trường yield farming nói chung. Đây cũng là một số liệu hiệu quả để so sánh “thị phần” của các giao thức DeFi khác nhau.
Một điểm đến khá tốt để theo dõi TVL là Defi Pulse. Tại đây, bạn có thể kiểm tra xem nền tảng nào có số lượng ETH cao nhất hoặc các loại tiền điện tử khác bị khóa trong DeFi. Theo đó, nó có thể cung cấp cho bạn một ý tưởng tổng quan về tình trạng yield farming hiện tại.
Đương nhiên, càng nhiều giá trị bị khóa thì càng chứng tỏ yield farming vẫn tiếp tục phát triển. Điều đáng chú ý là có thể đo TVL bằng ETH, USD hoặc thậm chí là BTC. Mỗi loại sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn khác về trạng thái của thị trường tiền DeFi.
Yield farming hoạt động như thế nào?
Yield farming có liên quan mật thiết đến mô hình được gọi là nhà tạo lập thị trường tự động (AMM). Nó thường liên quan đến các nhà cung cấp thanh khoản và các pool thanh khoản.
Các nhà cung cấp thanh khoản gửi tiền vào pool thanh khoản. Pool này cung cấp năng lượng cho thị trường nơi người dùng có thể cho vay, vay hoặc giao dịch token. Quá trình sử dụng các nền tảng sẽ làm phát sinh phí, khoản phí này sau đó sẽ được thanh toán cho các nhà cung cấp thanh khoản theo thị phần của họ trong pool thanh khoản. Đây là nền tảng hoạt động của AMM.
Tuy nhiên, việc triển khai có thể rất khác nhau, chưa kể đây là một công nghệ mới. Hơn thế nữa, chúng ta sẽ thấy các phương pháp tiếp cận mới được cải tiến từ thực tiễn triển khai hiện tại.
Ngoài phí, động lực khác để thêm tiền vào pool thanh khoản có thể là phân phối token mới. Ví dụ: Khi không có cách nào để mua token trên thị trường mở với số lượng nhỏ. Mặt khác, có thể tích lũy bằng cách cung cấp tính thanh khoản cho một pool cụ thể.
Tất cả các quy tắc phân phối sẽ phụ thuộc duy nhất vào việc triển khai giao thức. Điểm mấu chốt là các nhà cung cấp thanh khoản nhận được lợi nhuận dựa trên lượng thanh khoản mà họ đang cung cấp cho pool.
Các khoản tiền được gửi thường là stablecoin chốt bằng USD mặc dù đây không phải là yêu cầu chung. Một số stablecoin phổ biến nhất được sử dụng trong DeFi là DAI, USDT, USDC, BUSD,… Một số giao thức sẽ đúc các token đại diện cho số tiền bạn đã gửi vào hệ thống. Ví dụ: nếu bạn gửi DAI vào Compound, bạn sẽ nhận được cDAI (Compound DAI). Nếu bạn gửi ETH vào Compound, bạn sẽ nhận được cETH.
Như vậy, sẽ có rất nhiều vấn để phức tạp nảy sinh. Bạn có thể gửi cDAI của mình vào một giao thức khác đúc token thứ ba để đại diện cho cDAI mà cDAI lại đại diện cho DAI của bạn… Những chuỗi này có thể trở nên thực sự loằng ngoằng và khó theo dõi.
Lợi nhuận yield farming được tính như thế nào?
Thông thường, lợi nhuận ước tính của yield farming được tính toán hàng năm. Theo đó, ước tính lợi nhuận mà bạn có thể mong đợi trong suốt một năm.
Một số chỉ số thường được sử dụng là Tỷ lệ phần trăm hàng năm (APR) và Lợi nhuận phần trăm hàng năm (APY). Sự khác biệt giữa chúng là APR không tính đến ảnh hưởng của lãi kép, trong khi APY thì có. Trong trường hợp này, lãi kép có nghĩa là trực tiếp tái đầu tư lợi nhuận để tạo ra nhiều lợi nhuận hơn. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng APR và APY có thể được sử dụng thay thế cho nhau.
Nhấn mạnh rằng đây chỉ là những ước tính và dự báo. Ngay cả những phần thưởng ngắn hạn cũng khá khó để định lượng chính xác. Tại sao? Yield farming là thị trường cạnh tranh cao và có nhịp độ nhanh, đồng thời phần thưởng có thể dao động nhanh chóng. Nếu chiến lược yield farming có hiệu quả trong một thời gian, nhiều farmer sẽ chớp lấy cơ hội, làm hạn chế lợi nhuận cao.
Vì APR và APY đến từ các thị trường kế thừa nên DeFi có thể cần phải tìm các số liệu của riêng mình để tính toán lợi nhuận. Do tốc độ tăng trưởng nhanh của DeFi, lợi nhuận ước tính hàng tuần hoặc thậm chí hàng ngày sẽ có ý nghĩa hơn.
Thế chấp trong DeFi là gì?
Thông thường, nếu bạn đang vay tài sản, bạn cần phải có tài sản thế chấp để trang trải khoản vay của mình. Điều này về cơ bản giống như bảo đảm cho khoản vay.
Nếu giá trị tài sản thế chấp giảm dưới ngưỡng mà giao thức yêu cầu, nó có thể bị thanh lý trên thị trường mở. Vậy cần làm gì để tránh bị thanh lý? Đó là tiếp tục thêm nhiều tài sản thế chấp vào.
Nhắc lại, mỗi nền tảng sẽ có bộ quy tắc riêng cho việc này, tức là tỷ lệ thế chấp bắt buộc của riêng họ. Ngoài ra, họ thường hoạt động với một khái niệm được gọi là thế chấp vượt mức, có nghĩa người đi vay phải đặt nhiều hơn giá trị mà họ muốn vay. Tại sao? Để giảm thiểu rủi ro thị trường sụp đổ, gây thanh lý lượng lớn tài sản thế chấp trong hệ thống.
Vì vậy, giả sử giao thức cho vay bạn đang sử dụng yêu cầu tỷ lệ thế chấp là 200%. Điều này có nghĩa là cứ mỗi 100 USD giá trị bạn đưa vào, bạn có thể vay được 50 USD. Tuy nhiên, thông thường sẽ an toàn hơn nếu thêm nhiều tài sản thế chấp hơn mức cần thiết để giảm rủi ro thanh lý. Như đã nói, nhiều hệ thống sẽ sử dụng tỷ lệ thế chấp rất cao (chẳng hạn 750%) để giữ cho toàn bộ nền tảng tương đối an toàn khỏi rủi ro thanh lý.
Rủi ro của yield farming
Vâng, thực sự là yield farming không hề đơn giản. Các chiến lược yield farming mang lại lợi nhuận cao nhất rất phức tạp và chỉ được đề xuất cho người dùng uyên thâm. Ngoài ra, yield farming thường phù hợp hơn với những thực thể có nhiều vốn để triển khai (tức là cá voi).
Yield farming không hề dễ dàng như bạn tưởng tượng và nếu bạn không hiểu mình đang làm gì, bạn có thể sẽ mất tiền. Chúng ta vừa thảo luận về rủi ro thanh lý tài sản thế chấp. Nhưng còn những rủi ro nào khác cần phải lưu ý không?
Một rủi ro rõ ràng của yield farming là hợp đồng thông minh. Do bản chất của DeFi, nhiều giao thức được xây dựng và phát triển bởi các nhóm nhỏ với ngân sách hạn chế. Điều này có thể làm tăng nguy cơ lỗi hợp đồng thông minh.
Ngay cả trong trường hợp các giao thức lớn hơn được nhiều công ty kiểm toán có uy tín kiểm tra, lỗ hổng và lỗi vẫn được phát hiện liên tục. Do tính chất bất biến của blockchain, có thể dẫn đến mất tiền của người dùng. Bạn cần phải tính đến rủi ro này khi khóa tiền của mình trong hợp đồng thông minh.
Ngoài ra, một trong những ưu điểm lớn nhất của DeFi cũng là một trong những rủi ro lớn nhất của nó. Đó là ý tưởng về khả năng kết hợp. Hãy xem nó tác động như thế nào đến yield farming.
Các giao thức DeFi không cần sự cho phép và có thể tích hợp liền mạch với nhau. Điều này có nghĩa là toàn bộ hệ sinh thái DeFi phụ thuộc rất nhiều vào từng khối xây dựng. Như vậy, các ứng dụng có thể kết hợp và dễ dàng hoạt động cùng nhau.
Nhưng tại sao đây lại là một rủi ro? Chà, nếu chỉ một trong các khối xây dựng không hoạt động như dự kiến, toàn bộ hệ sinh thái có thể bị ảnh hưởng. Đây là điều gây ra một trong những rủi ro lớn nhất đối với yield farmer và pool thanh khoản. Bạn không chỉ phải tin tưởng vào giao thức bạn gửi tiền mà còn phải tin cậy vào tất cả các giao thức khác.
Các nền tảng và giao thức yield farming tiêu biểu
Làm thế nào để kiếm được phần thưởng yield farming này? Đáng buồn là không có một cách cụ thể nào để thực hiện yield farming. Trên thực tế, chiến lược yield farming có thể thay đổi theo giờ. Mỗi nền tảng và chiến lược sẽ có các quy tắc và rủi ro riêng. Nếu bạn muốn bắt đầu yield farming, bạn phải làm quen với cách hoạt động của các giao thức thanh khoản phi tập trung.
Về cơ bản, người dùng gửi tiền vào một hợp đồng thông minh và đổi lại sẽ kiếm được phần thưởng. Nhưng việc triển khai có thể khác nhau rất nhiều. Do đó, nhìn chung không phải là ý tưởng hay nếu bạn gửi tiền một cách mù quáng và hy vọng thu được lợi nhuận cao. Theo quy tắc cơ bản của quản lý rủi ro, bạn cần có khả năng kiểm soát khoản đầu tư của mình.
Vậy, những nền tảng phổ biến nhất mà yield farmer sử dụng là gì? Dưới đây sẽ điểm tên một vài giao thức cốt lõi để người dùng có thể tạo ra các chiến lược canh tác lợi nhuận thích hợp.
Compound Finance
Compound là thị trường tiền thuật toán cho phép người dùng cho vay và vay tài sản. Bất kỳ ai có ví Ethereum đều có thể cung cấp tài sản cho pool thanh khoản của Compound và kiếm phần thưởng ngay lập tức bắt đầu tính lãi kép. Lãi suất được điều chỉnh theo thuật toán dựa trên cung và cầu.
Compound là một trong những giao thức cốt lõi của hệ sinh thái yield farming.
MakerDAO
Maker là nền tảng tín dụng phi tập trung hỗ trợ tạo DAI, stablecoin được cố định theo thuật toán với giá trị tính bằng USD. Bất kỳ ai cũng có thể mở Maker Vault nơi khóa các tài sản thế chấp, chẳng hạn như ETH, BAT, USDC hoặc WBTC. Họ có thể tạo ra DAI như một khoản nợ tính trên tài sản thế chấp mà họ đã khóa. Khoản nợ này phải chịu lãi suất theo thời gian được gọi là phí ổn định – tỷ lệ do holder token MKR đặt ra.
Yield farmer có thể sử dụng MKR để đúc DAI và sử dụng trong các chiến lược yield farming.
Synthetix
Synthetix là giao thức tài sản tổng hợp, cho phép bất kỳ ai khóa (stake) SNX hoặc ETH làm tài sản thế chấp và đúc tài sản tổng hợp. Tài sản tổng hợp là gì? Thực tế là bất cứ thứ gì có nguồn cấp giá đáng tin cậy, cho phép hầu như mọi tài sản tài chính được thêm vào nền tảng Synthetix.
Synthetix có thể cho phép tất cả các loại tài sản được sử dụng để thực hiện yield farming trong tương lai. Bạn muốn sử dụng Bitcoin dài hạn của mình trong các chiến lược yield farming? Tài sản tổng hợp có thể là con đường hiệu quả.
Aave
Aave là giao thức phi tập trung để cho vay và vay. Lãi suất được điều chỉnh theo thuật toán, dựa trên các điều kiện thị trường hiện tại. Người cho vay nhận được “aTokens” để đổi lại tiền của họ. Các token này ngay lập tức bắt đầu kiếm tiền và tính lãi kép dựa trên khoản gửi tiền. Aave cũng cho phép các chức năng nâng cao khác, chẳng hạn như vay nhanh.
Là một giao thức cho vay và vay phi tập trung, Aave được yield farmer sử dụng nhiều.
Uniswap
Uniswap là giao thức sàn giao dịch phi tập trung (DEX) cho phép hoán đổi token không cần niềm tin. Các nhà cung cấp thanh khoản gửi giá trị tương đương của hai token để tạo ra thị trường. Các trader sau đó có thể giao dịch trong pool thanh khoản. Đổi lại việc cung cấp thanh khoản, nhà cung cấp kiếm được phí từ các giao dịch xảy ra trong pool của họ.
Uniswap là một trong những nền tảng phổ biến nhất để hoán đổi token không cần niềm tin do tính chất không ma sát của nó. Điều này có thể hữu ích cho các chiến lược yield farming.
Curve Finance
Curve Finance là giao thức trao đổi phi tập trung được thiết kế đặc biệt để hoán đổi stablecoin hiệu quả. Không giống như các giao thức tương tự khác như Uniswap, Curve cho phép người dùng thực hiện các giao dịch hoán đổi stablecoin có giá trị cao với mức giảm (chênh lệch) tương đối thấp.
Như bạn có thể tưởng tượng, do sự phong phú của các stablecoin trong bối cảnh yield farming, pool Curve là một phần quan trọng của cơ sở hạ tầng.
Balancer
Balancer là giao thức thanh khoản tương tự như Uniswap và Curve. Tuy nhiên, điểm khác biệt chính là nó cho phép phân bổ token tùy chỉnh trong pool thanh khoản. Theo đó, các nhà cung cấp thanh khoản tạo pool Balancer tùy chỉnh thay vì phân bổ 50/50 theo yêu cầu của Uniswap. Cũng giống như với Uniswap, nhà cung cấp thanh khoản kiếm được phí cho các giao dịch xảy ra trong pool thanh khoản của họ.
Nhờ vào tính linh hoạt mà giao thức mang lại cho quá trình tạo pool thanh khoản, Balancer là đổi mới quan trọng cho các chiến lược yield farming.
Yearn.finance
Yearn.finance là hệ sinh thái phi tập trung tổng hợp dịch vụ cho vay như Aave, Compound,… Nó nhằm mục đích tối ưu hóa cho vay token bằng cách tìm kiếm các dịch vụ cho vay có lợi nhất theo thuật toán. Các khoản tiền được chuyển đổi thành yTokens khi gửi để tái cân bằng định kỳ nhằm tối đa hóa lợi nhuận.
Yearn.finance hữu ích cho những farmer muốn có giao thức tự động chọn các chiến lược tốt nhất cho họ.
Kết luận
Sau yield farming, cuộc cách mạng tài chính phi tập trung có thể mang lại những gì khác? Không thể đoán trước những ứng dụng mới nào có thể xuất hiện trong tương lai được xây dựng trên những thành phần hiện tại này. Tuy nhiên, các giao thức thanh khoản không cần niềm tin và sản phẩm DeFi khác chắc chắn đang ở vị trí vượt trội nhất trong lĩnh vực tài chính, kinh tế tiền điện tử và khoa học máy tính.
Không nghi ngờ gì nữa, thị trường tiền DeFi có thể giúp tạo ra một hệ thống tài chính cởi mở và dễ tiếp cận hơn cho bất kỳ ai có kết nối Internet.
- Yield farming là năng lượng tên lửa trong DeFi
- Giao thức yield farming Yam Finance chìm, kéo theo YFI, COMP, LEND
- Gặp gỡ Weeb McGee: Người đàn ông bí ẩn của DeFi và người sáng lập Yieldfarming.info
Thùy Trang
Theo Binance
